Oud Wassenaer

Menu
  • Home
  • Vereniging
    • Wie zijn we en wat doen we
    • Bestuur, commissies, werkgroepen
    • Statuten
    • Huishoudelijk reglement
    • Lid worden
    • Contact
    • Beleidsplan
    • Jaarverslagen
    • Ledenvergadering
    • Privacyverklaring
  • Nieuws
    • Nieuwsberichten
    • Nieuwsarchief
  • Activiteiten
    • Open Monumentendag
    • Cursussen
    • Cursusarchief
    • Excursies
    • Lezingen
    • Monumentenborden
    • Schenkingen
    • Tentoonstellingen
    • Bibliotheek
  • Publicaties
    • Publicaties
    • Capita Selecta
  • Actueel Verleden
  • 2e Wereldoorlog
    • Namenlijst Wassenaarse slachtoffers 2e Wereldoorlog
    • Struikelstenen
    • Verhalen
    • Herdenkingen
    • 75 jaar vrijheid
    • Diverse onderwepen
  • Links
  • Contact

Oud Wassenaer

  • Home
  • Vereniging
    • Wie zijn we en wat doen we
    • Bestuur, commissies, werkgroepen
    • Statuten
    • Huishoudelijk reglement
    • Lid worden
    • Contact
    • Beleidsplan
    • Jaarverslagen
    • Ledenvergadering
    • Privacyverklaring
  • Nieuws
    • Nieuwsberichten
    • Nieuwsarchief
  • Activiteiten
    • Open Monumentendag
    • Cursussen
    • Cursusarchief
    • Excursies
    • Lezingen
    • Monumentenborden
    • Schenkingen
    • Tentoonstellingen
    • Bibliotheek
  • Publicaties
    • Publicaties
    • Capita Selecta
  • Actueel Verleden
  • 2e Wereldoorlog
    • Namenlijst Wassenaarse slachtoffers 2e Wereldoorlog
    • Struikelstenen
    • Verhalen
    • Herdenkingen
    • 75 jaar vrijheid
    • Diverse onderwepen
  • Links
  • Contact
slide oude weg small

Woensdag 15 augustus 1945 Japan capituleert

Wassenaarders met familie of bekenden in Indië konden alleen maar bange vermoedens hebben over het lot van hun dierbaren aan de andere kant van de wereld. Na de Duitse capitulatie had men in de weer vrije pers kunnen lezen over de enorme strijd die de Amerikanen leverden bij hun gestage, maar tergend langzame opmars richting Japan.

Een deel van Nieuw-Guinea was door de Amerikanen bevrijd en het Nederlandse civiele bestuur (de Netherlands Indies Civil Administration) was daar alweer aan de slag. Maar Nederlands-Indië lag niet op de hoofdopmarsroute van de geallieerden en de oorlog zou daar dus nog lang   duren. Op Borneo hadden de Australiërs met een kleine eenheid van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) de olievelden in handen gekregen.  Japan heerste verder over heel Insulinde.

Geheel nieuwe, spectaculaire wapens werden op 6 en 9 augustus op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki geworpen. De implicaties daarvan op het verloop van de oorlog kon men amper bevroeden. Het nieuws ging geheel voorbij aan de Nederlandse en geallieerde krijgsgevangenen die verspreid over Zuidoost-Azië door de Japanners als slaven waren ingezet. Zij bevonden zich grotendeels buiten Java. Na het afronden van de Birma spoorweg verbleven zij in Siam (Thailand),  Singapore, Japan en nog in Nederlands-Indië (slechts weinigen). De niet-militaire ‘Europeanen’ waren geïnterneerd. De mannen waren naar kampen in het binnenland overgebracht om die ingeval van een geallieerde landing uit de buurt te houden en te kunnen uitschakelen. Ook voor de vrouwen en kinderen beloofde de strijd weinig goeds. Men neemt aan dat de Japanners hen dan allemaal zouden liquideren. Naast de geïnterneerden was er nog een grote groep mensen in Nederlands-Indië op allerlei manieren in de verdrukking geraakt. Dat waren de ‘Indo-Europeanen’, de ‘buitenkampers’. Zij waren weliswaar niet in kampen  geïnterneerd, maar werden door de Japanners als verdacht en gevaarlijk aangemerkt. De Indonesische bevolking zuchtte onder het Japanse bewind. Veel al dan niet vrijwillige arbeiders, de ‘Romusha’s’ moesten zware arbeid verrichten.

Op een bepaald moment wisten de geïntereneerden van de kampen, zoals b.v. Gedangan in Semarang letterlijk niet wat ze zagen. Bommenwerpers, die heel laag overvlogen, zonder dat er op ze geschoten werd. En verbazingwekkend en ontroerend: met een grote rood-wit-blauwe vlag op de zijkant van de romp geschilderd. De vliegtuigen wierpen pamfletten uit om te melden dat de Japanners gecapituleerd hadden! Een heerlijk vooruitzicht voor mensen die drie-en-een half jaar van hun vrijheid waren beroofd.

19450815 01 CCI 000125

Uitgemergelde moeder met twee dochters bekijkt in kamp Gedangan in Semarang met blijdschap het zojuist neergedwarrelde pamflet met het officiële bericht van de Japanse capitulatie.

Pasteltekening uit 1984 door Ans van Tienen (1924-2006) (collectie Museum Bronbeek).

15 augustus 1945 capituleerde Japan. Op 2 september van dat jaar werd de capitulatieovereenkomst aan boord van het Amerikaanse slagschip de USS Missouri getekend. Voor Nederland tekende  luitenant-admiraal Helfrich.

Op 17 augustus riepen Soekarno en Hatta de Indonesische onafhankelijkheid uit, een historisch feit dat in Nederland onbekend bleef: de kranten schreven pas een maand later over verwarde toestanden. De  Japanse autoriteiten hadden toegekeken in plaats van Soekarno en de leden van zijn regering te arresteren, zo werd als eerste nieuws op 17 september  gemeld. In de interneringskampen was de situatie ook verward. De Japanse bewakers moesten opeens beschermers worden tegen een dreiging die van buiten de kampen kwam. De Bersiap (wees paraat) was begonnen. Jonge ‘strijders’ richtten zich met primitieve wapens zoals bamboesperen (roentjing) tegen de Nederlanders en iedereen die verdacht werd van samenwerking met hen.

De reeks ’75 jaar Vrijheid’ eindigt met de gedenkwaardige 15 augustus 1945, het einde van de Tweede Wereldoorlog. Via de website van de Historische Vereniging Oud Wassenaer en via de Wassenaarse Krant hebben wij aan de gebeurtenissen van 75 jaar geleden aandacht besteed, telkens op of omstreeks dezelfde datum.

Zoals bij ieder relaas, zou een epiloog moeten volgen. De strijd was op 15 augustus gestreden en de Wederopbouw kon met volle kracht ter hand worden genomen. Dat mocht in Nederlands-Indië niet het geval zijn . Integendeel, 17 augustus 1945 markeerde het begin van een nieuwe gewelddadige confrontatie.

Het einde van de Tweede Wereldoorlog ging voor Nederland en Indonesië na twee dagen over in een dekolonisatieproces dat na ruim vier jaren van strijd zou eindigen in de Soevereiniteitsoverdracht in december 1949.

                                                                                19450815 03 DSC02998expres19450815 02 DSC03000exp

Van de vele jongemannen uit Wassenaar, die als vrijhwilliger of als dienstplichtige naar Nederlands-Indië werden gestuurd, keerden twee niet terug. Plaquettes bij het Oorlogsmonument aan de Schouwweg.

  1. 75 jaar leven in vrijheid
  2. Woensdag 1 augustus 1945 Hoe is het in Indië?
  3. Donderdag 26 juli 1945 Vermist
  4. Woensdag 11 juli 1945 Onderzoek naar Franse commando’s afgesloten
  5. Zondag 1 juli 1945 De afrekening
  6. Zondag 24 juni 1945 Het gewone leven met een rouwrand
  7. Vrijdag 15 juni 1945 Oorlogsbegraafplaats Het Lange Duin
  8. Maandag 4 juni 1945 Wachten op terugkeer
  9. Zaterdag 26 mei 1945 Duitse militairen vertrekken
  10. Maandag 14 mei 1945 De afrekening
  11. Zaterdag 5 mei 1945 Begin van de vrijheid
  12. Zaterdag 5 mei 1945 Het drama aan de Raaphorstlaan
  13. Zaterdag 5 mei 1945 Bevrijd
  14. Mei 1945 Binnenlandse Strijdkrachten schieten een Duits officier neer bij De Hoogzit
  15. Zondag 29 april 1945 Als Manna uit de hemel
  16. Woensdag 25 april 1945 Komt het voedsel?
  17. Zondag 15 april 1945 Voorzichtig optimisme
  18. Zondag 8 april 1945 Het hoofd koel houden
  19. Maandag 2 april 1945 Verzet en collaboratie
  20. Zondag 25 maart 1945 Honger
  21. Zondag 18 maart 1945 Bombardementen en Hondenslagers
  22. Zondag 11 maart 1945 Zware omstandigheden en een sprankje licht
  23. Zondag 4 maart 1945 Luchtgevaar en goed nieuws
  24. Woensdag 28 februari 1945 Bommen en Zweeds wittebrood
  25. Donderdag 15 februari 1945 Spitfires en razzia’s
  26. Woensdag 14 februari 1945 Luchtoorlog boven Wassenaar
  27. Maandag 5 februari 1945 Nog steeds niet veilig
  28. Maandag 29 januari 1945 Kou en hongertochten
  29. Zondag 21 januari 1945 Razzia's
  30. Woensdag 10 januari 1945 De knokploeg pleegt een voedseloverval
  31. Donderdag 4 januari 1945 Alle mannen weg uit Wassenaar
  32. Donderdag 28 december 1944 Zwarte donderdag
  33. Zondag 24 december 1944 Verdriet met kerst
  34. Vrijdag 15 december 1944 Kanon gericht op de Rijksstraatweg
  35. Maandag 11 december 1944 De Gemeenteontvanger gaf zijn leven
  36. Dinsdag 5 december 1944, Sinterklaas in barre omstandigheden
  37. Maandag 27 november 1944 Koud, donker en honger
  38. Zondag 19 november 1944 Een twintigjarige sterft in Hamburg
  39. Donderdag 17 november 1944 Nieuwsgierigheid met de kogel bestraft
  40. Donderdag 16 november 1944 De gele tram rijdt voor het laatst
  41. Woensdag 8 november 1944 Dekens inleveren
  42. Vrijdag 3 november 1944 Student uit Wassenaar gefusilleerd
  43. Zaterdag 21 oktober 1944 Mijnen maken slachtoffers
  44. Maandag 16 oktober 1944 Fietsenrazzia
  45. Woensdag 11 oktober 1944 Kaatje Frenk in Auschwitz vermoord
  46. Zondag 8 oktober 1944 Familie Bromet verraden
  47. Woensdag 4 oktober 1944, Verzetsstrijder uit Wassenaar komt om bij vuurgevecht
  48. Donderdag 28 september 1944 SPIONAGE
  49. Woensdag 27 september 1944, Geen gas
  50. Maandag 18 september 1944 Nog meer bommen, V-2 vertrekt
  51. Woensdag 13 september 1944. De RAF valt de V2 in Wassenaar aan
  52. Vrijdag 8 september 1944 Wassenaar Raketlanceerplaats
  53. Dinsdag 5 September 1944 - "DOLLE DINSDAG"
  54. Zondag 3 september 1944 - Silbertanne-Moord in Wassenaar
  55. Dinsdag 22 Augustus 1944 - Doodvonnissen en een literaire prijs
  56. Woensdag 9 augustus 1944 - Hondenkeuring en Werving voor De Waffen-SS
  57. Zaterdag 5 augustus 1944 - Beschieting van een trein
  58. Zondag 1 Augustus 1944 - Ontsnapping van Breitbarth

Historisch Informatie Punt (HIP)

Iedere laatste zaterdag van de maand (behalve in de zomermaanden) is het Historisch Informatie Punt (HIP) in de Bibliotheek aan de Langstraat geopend. Tussen 11.00 en 16.00 kunt u hier terecht met vragen en opmerkingen over de geschiedenis van Wassenaar.

Doelstelling

Op de bres staan voor de cultuurhistorie van Wassenaar, dat is wat de vereniging wil. Dat doet zij o.a. door het bevorderen van de lokale monumentenzorg, het organiseren van lezingen, cursussen, excursies en tentoonstellingen en het uitgeven van publicaties.

Contact Historische Vereniging Oud Wassenaer

Secretaris M.F.J. Spierings - info@oudwassenaer.nl