De dagelijks zorgen in de donkere dagen van de Hongerwinter draaiden bij veel inwoners van Wassenaar vooral om voedsel. Zo ook op maandag 11 december, zoals mevrouw Langerak-van Kekem schreef: ’10.00 uur v.m. Iedereen rende plotseling naar de haven. Er lag een schuit met aardappelen die in beslag was genomen. Iedereen kreeg 10 kilo, maar toen wij aan de beurt waren was alles op.’

Iedere dag loerde het gevaar uit de lucht. De Duitsers lanceerden V 2’s en de geallieerden bestookten met Spitfires de lanceer- en montageplaatsen. Op maandag 11 december vielen bommen op landgoed Langenhorst, aan de Persijnlaan, landgoed Duindigt en op Rust en Vreugd. Op de Rijksstraatweg werd de juist passerende 22-jarige betonvlechter Petrus Johannes Koolmees uit Den Haag door een bomscherf getroffen en overleed ter plaatse. Hij was drie jaar getrouwd en had twee kinderen.

Op dezelfde dag kwam de ontslagen gemeenteontvanger van Wassenaar onder erbarmelijke omstandigheden te overlijden in Ladelund, een buitenkamp van Neuengamme, in het Noorden van Duitsland. Geesbert van Barneveld had zich met zelfstudie opgewerkt tot gemeenteambtenaar en was in 1937 benoemd tot gemeenteontvanger. Hij hield kantoor in Huize De Paauw, in de kamer met kluis waar nu het Gemeentearchief is ondergebracht.

Op 5 juli 1932 (Foto: Collectie Stichting Wassenaar ‘40‘-'45)

Hij was bepaald geen vriend van de Duitse bezetters en zeker ook niet van de NSB-Burgemeester, jhr. de Blocq van Scheltinga. Van Barneveld hield zich met illegale activiteiten bezig.  Dat wist of vermoedde de burgemeester, die hem een schriftelijke waarschuwing stuurde om zich aan de kantoortijden te houden.

Op 3 april 1944 ging Van Barneveld op pad met de 22-jarige Joodse Elly Rita van Esso. Of haar broer Hans Andries daar ook bij was, is onbekend. Haar ouders hadden zich uit wanhoop op 10 juni 1943 op het onderduikadres Weijermanstraat 5 van het leven beroofd. De grond in Wassenaar was Elly Rita en Hans Andries te heet onder de voeten geworden en Van Barneveld zou Elly begeleiden. In de trein van Haarlem naar Amsterdam werden zij gearresteerd, onbekend is hoe dat kwam. De broer en zus werden meteen naar Westerbork gestuurd en vandaar naar Auschwitz, waar zij op 22 mei 1944, iets meer dan anderhalve maand na hun arrestatie, om het leven werden gebracht. Van Barneveld werd wegens ‘Jodenbegunstiging’ tot gevangenisstraf veroordeeld en werd door de bezetter op 21 juni 1944 als gemeenteambtenaar ontslagen, ‘weil er versucht hat eine Jüdin illegal unterzubringen.’

Foto: Collectie Stichting Wassenaar ‘40‘-'45

Via Kamp Vught werd Van Barneveld overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme, waar hij volgens Duitse bronnen op 11 december 1944 overleed aan ‘dysenterie’.

Pas op 30 oktober 1945 kon op basis van de notities van de predikant van Ladelund de officiële akte van overlijden worden opgemaakt.

Het bericht van het overlijden van Geesbert van Barneveld kwam begin 1945, nog tijdens de bezetting in Wassenaar aan, waar de vrouw en drie kinderen woonden aan de Kerkstraat. De illegale pers in Wassenaar schreef hierover.

Na de bevrijding werd de NSB-burgemeester gearresteerd en ter verantwoording geroepen. Hij ontkende de hand te hebben gehad in de arrestatie van zijn gemeenteontvanger. Dat kon niet bewezen worden.

De in zijn functie herstelde ‘echte’ burgemeester Van Wijnbergen schreef op 1 oktober 1945:

‘Dat de heer G. van Barneveld, wijlen ontvanger dezer gemeente, in zeer belangrijke mate aan het verzetswerk heeft deelgenomen. Ik heb den indruk, dat hij niet met bepaalde illegale organisaties in verbinding stond, hetgeen niet wegneemt, dat hij met vele leden der verschillende verzetsbewegingen in nauw contact stond. Op grote schaal hield hij zich bezig met het verschaffen van valsche persoonsbewijzen aan onderduikers. Hij wist ook te komen aan distributiebescheiden voor onderduikers. De ondergedoken Joden en hun financiëele moeilijkheden hadden zijn bijzondere belangstelling. Hij was voortdurend op reis om adressen te zoeken voor Joden en andere landgenooten, die onderdak noodig hadden. Op het moment, dat hij een Joodsch meisje naar een nieuw adres zou overbrengen, is hij op het perron te Amsterdam door de S.D. gearresteerd. Deze arrestatie is hem noodlottig geworden. De heer van Barneveld heeft zich volkomen aan het verzetswerk opgeofferd.’

 Het college van Burgemeester en Wethouders besloot op 7 juni 1950 een straat naar Van Barneveld te noemen; om ons onbekende redenen is het daar nooit van gekomen. Dat kan alsnog…..Mede daarom is in 2012 aan de nabestaanden voorgesteld om in raadhuis De Paauw een gedenkplaat aan te brengen voor Van Barneveld. Als plek werd zijn voormalige werkkamer gekozen. De onthulling vond op 22 oktober 2012 plaats in aanwezigheid van zijn familieleden.

Zijn zoon Guus zei bij die gelegenheid: “Vader, een herbegrafenis was helaas niet mogelijk, maar een veilig thuiskomen wel. Je bent weer terug op je eigen stek, waar het allemaal begon.”

De tekst op de plaquette luidt:

Ter nagedachtenis aan

GEESBERT VAN BARNEVELD

geboren 27 april 1908 in Wassenaar en

werkzaam als gemeenteontvanger

van Wassenaar,

die in deze kamer zijn verzetsactiviteiten

tijdens de Tweede Wereldoorlog ontplooide.

Hij kwam op 11 december 1944 om

in het Duitse concentratiekamp Neuengamme.