Gelijk na de capitulatie op 14 mei 1940 werd dit veldgraf ingericht, iets voorbij de Klip, waar zij sneuvelden. Op het voorste kruis staat: ‘Hier ruhen 22 tapfere holl. Soldaten’ en op het achterste ‘Hier liggen 22 dappere Nederlandse soldaten begraven’.
In de meidagen van 1940 werd aan de Schouwweg, tegenover het tegenwoordige monument, een kleine tijdelijke oorlogsbegraafplaats in gebruik genomen. De locatie was goed gekozen: een licht geaccidenteerd, onbebouwd binnenduingebied dat schaars begroeid was met lage eiken. Het werd genoemd het Lange Duin.
Al vanaf de eerste oorlogsdag werden hier slachtoffers begraven, Nederlandse militairen en twee Duitse militairen. Ook enkele burgerslachtoffers van beschietingen en van een incident uit die eerste oorlogsweek werden hier ter aarde besteld.
De twee Duitse oorlogsgraven werden van de voor Duitsers gebruikelijke symbolen (inclusief hakenkruis) voorzien. Deze graven werden al na enkele weken overgebracht naar een Duitse militaire begraafplaats (‘Heldenfriedhof’).
Bij de gevallenen te Wassenaar
Een plek, wat zijwaarts van twee wegen,
In de afgerasterde, oude duinen
Beschut en eenzaam neergelegen.
Te midden van de bloei der tuinen
Dit naakte, laag en schraal omgeven
Door kromme, half verkommerde eiken,
Wier dorre ruigten nauwelijks leven,
En grassen die geschrompeld lijken.
Hier, waar al de andre dingen zwijgen,
Suist nog een zucht door ’t dunne lover.
Die zweeft, naar ons inwendig nijgen,
De witte en paarse bloemen over
Op ’t graf van wie nu doden heten,
En koelt ons mild de brandende ogen.
Zij fluistert dat wij niet vergeten
En dat wij niet berusten mogen.
Gedicht van P.N. van Eyck
7 en 8 augustus 1940
Het graf van wachtmeester-vlieger van Zuylen met de propeller van zijn Fokker D XXI, waarin hij na beschieting neerstortte langs het fietspad bij de Wassenaarse Slag.
Veel Nederlandse militaire- en burgerslachtoffers werden tijdens de oorlogsjaren herbegraven in hun woonplaats.
In de loop der jaren spoelden veel mensen aan op het strand, zoals twee Franse militairen, vliegers van diverse nationaliteiten, zeelieden en ook veel naamlozen. Zij allen werden op het Lange Duin begraven.
Oorlogsbegraafplaats Het Lange Duin tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Na de bevrijding volgden de opgravingen op de Waalsdorpervlakte. Veel slachtoffers konden niet direct worden geïdentificeerd en werden op Het Lange Duin begraven, alsook Wassenaarse verzetsstrijders die elders waren omgekomen.
De geallieerde militaire slachtoffers werden op de erevelden in Kapelle (Zeeland) en op Westduin herbegraven.
1945, Waalsdorpervlakte, opgravingen.
In 1952 werd op de oorlogsbegraafplaats Het Lange Duin een gedenkteken onthuld, getiteld ‘Een stervende strijder’, vervaardigd door beeldhouwer Joop M. Veldheer. Het verhuisde in 1982 naar de Schouwweg.
Omdat er in Wassenaar een openbare begraafplaats kwam, verviel belangeloze bruikleen van het terrein en werd de Oorlogsbegraafplaats Het Lange Duin opgeheven. Er werden twee plaquettes geplaatst met de 33 namen van de op dat moment nog aanwezige graven en 27 onbekenden.
De militaire graven werden overgebracht naar het Ereveld op de Grebbeberg en de burger graven naar het Ereveld Loenen.
Het monument werd met de plaquettes naar de Schouwweg overgebracht. Er werden nog twee plaquettes toegevoegd met namen van inwoners van Wassenaar, die als militair in Nederlands-Indië waren gesneuveld.
Elk jaar op 4 mei vindt de dodenherdenking van Wassenaar bij het oorlogsmonument plaats.