Droomcarrière van een 19^e eeuwse boerenknecht

De droomcarrière van boerenknecht Michiel van der Valk nam een andere route dan die van Claas Hillenaer, die ik in het vorige nummer van Actueel Verleden beschreef. Het verhaal begint hier bij Helena van der Drift, die samen met haar man rond 1 mei 1823 de boerderij Rust en werk betrok, na deze boerderij in december 1822 te hebben gekocht.

Lees meer …

Droomcarrière van een 18^e eeuwse boerenknecht

In 1784 doet zich een conflict voor over de vrije passage met paard en wagen over “de Laan van den Huyse van Raaphorst”. Op verzoek van de baljuw en schout en ten overstaan van twee schepenen en de secretaris van het ambachtsbestuur leggen elf inwoners van Wassenaar een verklaring af waarin zij getuigen dat zij, zolang zij zich kunnen heugen, vrij en ongehinderd door een hek of slagboom, over de Laan van Raaphorst hebben kunnen rijden.

Lees meer …

Droomcarriére van een boerenmeid

In de vorige aflevering van Actueel Verleden vermeldde ik dat een gedroomde carrière van een inwonende boerenmeid een huwelijk was met haar baas of met diens zoon en bedrijfsopvolger. In de Wassenaarse archieven vond ik bij toeval een tamelijk hard bewijs van een dergelijk huwelijk.

Lees meer …

Vaak van boerenafkomst

Zoals in de vorige aflevering aangegeven was de “gemiddelde” inwonende boerenmeid of -knecht jong, ongehuwd, bleef niet lang bij hetzelfde boerengezin en was geografisch mobiel met een in de loop van de 19^e en 20^e eeuw toenemende actieradius. Vaak waren ze van boerenafkomst. Als er in een boerengezin meerdere kinderen waren, waren deze niet allemaal nodig in het bedrijf van de ouders – een deel van hen ging het huis uit om elders de kost te verdienen. En waar konden ze, gezien hun achtergrond, beter terecht dan op een boerderij. Door de veel slechtere wegen dan tegenwoordig en de lange werkdagen, was “forensen” er niet bij en kwam zo’n boerenzoon of -dochter in te wonen bij zijn of haar werkgeversgezin.

Lees meer …

Wie waren zij?

Tot in de tijd van de explosief toenemende bevolking in de eerste helft van de 20^e eeuw is Wassenaar eeuwenlang een boerendorp geweest. In het begin van de 16^e eeuw kon een boerengezin met zo’n 15 ha grond voor zichzelf zorgen door het houden van een paar koeien, vogel- en visvangst, het steken van turf, wat spinnen en weven en door een kleine hoeveelheid graan te verbouwen. De hoeveelheid verhandelde producten was nog klein. Tegen het midden van de 17^e eeuw bood zo’n boerenbedrijf werkgelegenheid aan het gezin plus nog een of twee knechten en meiden. De betere ontwatering en toegenomen specialisatie speelden hierin een rol en ook de verdere ontwikkeling van de handel, bijvoorbeeld in boter, kaas en consumptiemelk.

Lees meer …

De werktijden van barbier Jan Stouten waren rond 1900 naar onze begrippen onwaarschijnlijk lang. Op dinsdag en zaterdag maakte hij lopend een rondgang door de gemeente om klanten aan huis te scheren. Zijn eerste klant om half vier ’s ochtends was een boer op Raaphorst (onderdeel van het landgoed De Horsten).

Lees meer …

Bij het opruimen van mijn archief kwam ik een map met krantenknipsels tegen met artikelen van lokaal historicus, rijksambtenaar en gemeenteraadslid  L.G. Oosterling. Hij verzorgde vanaf 1964 de rubriek ‘Historisch Wassenaar’ in De Wassenaarder. Zijn twaalfde en volgende artikelen gaan over Jan Stouten, een van de vier barbiers (kappers) die ons dorp rond 1900 rijk was.

Lees meer …

Van onze dorpsgenoot Jasper Stijnis kreeg ik onlangs een boekje dat Cees van Welie, de broer van zijn vrouw, gemaakt heeft. Zowel Jasper als zijn vrouw komen uit een familie van smeden al wisten ze dat niet toen ze elkaar voor het eerst ontmoetten.

Lees meer …

In de loop van de 19^e eeuw ging een aantal Wassenaarse telers rozen kweken. Niet voor de sier, maar als grondstof voor de parfumbereiding. De rozen moesten in de vroege ochtend geplukt worden terwijl ze nog in de knop zaten. Daarna werden alle blaadjes afgepeld en vervolgens gedroogd. De kwaliteit kon zo lang behouden blijven. Bij slecht weer gebeurde het drogen in een kamer die met een oven verwarmd werd.

Lees meer …

In het Nieuw Amsterdamsch handels- en effectenblad van 21 september 1859 trof ik de navolgende aankondiging aan:

Bierstekerij
“Men is van meening, ingevolge bekomen magtiging ten overstaan van den Notaris Van Bergen, te Wassenaar, op Dinsdag den 27sten September 1859, des avonds ten 5 ure, ten huize van den Kastelein J.M. van Bever, aldaar, te Veilen en te Verkoopen: Een Hecht, Sterk en welonderhouden woonhuis, met pakhuis en erve, koe- en paardenstalling, waarin sedert onheugelijke jaren de Bierstekerij, met buitengewoon goed succes is en nog wordt uitgeoefend, in het Dorp Wassenaar aan het Sloot, alsmede eene partij tuin- of teelland, bij het Dorp Wassenaar, bij Aanplak-Biljetten breeder omschreven.”

Lees meer …